Ψυχολογική κακοποίηση: Πώς να την καταλάβετε

Η ψυχολογική κακοποίηση είναι τόσο επιβλαβής για το άτομο όσο και η σωματική βία, ενδεχομένως και περισσότερο. Όλοι γνωρίζουμε ότι τα χαστούκια, το σπρώξιμο και το στρίψιμο του χεριού είναι μορφές σωματικής βίας. Η ψυχολογική βία, όμως, χρησιμοποιεί άλλες μεθόδους και μερικές φορές είναι δύσκολο να αναγνωριστεί, ειδικά επειδή η κακοποιητική συμπεριφορά κρύβεται πίσω από υποτιθέμενη θέρμη και καλοσύνη.

Η ψυχολογική κακοποίηση συνιστά ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο συμπεριφορών που ασκεί κάποιος, με στόχο να διατηρήσει την εξουσία και τον έλεγχο. Η κακοποίηση μειώνει την αυτοπεποίθηση του ατόμου, καταστρέφει την ψυχική του υγεία και του προκαλεί συναισθήματα φόβου και ανασφάλειας, έτσι ώστε το θύμα να νιώσει ανίκανο να προβάλει αντίσταση.

Ορισμένες από τις συνέπειες συναισθηματικής κακοποίησης είναι: χαμηλή αυτοεκτίμηση, ντροπή, κατάθλιψη, χρόνιο άγχος, αυτοκτονικός ιδεασμός, αυτοκτονία, απώλεια μνήμης, αίσθηση μοναξιάς, ανορεξία, ψυχοσωματικές διαταραχές, καχυποψία, burnout, κατάχρηση αλκοόλ, αποξένωση.

Η ψυχολογική κακοποίηση μπορεί να περιλαμβάνει:

• Διαρκής κριτική (εμφάνιση, ικανότητες, ευφυΐα ...)

• Προσβλητικοί χαρακτηρισμοί

• Εξύβριση και προσβολές

• Υποτίμηση / εξευτελισμό

• Κοινωνική απομόνωση ή προσπάθεια απομόνωσης από τον οικογενειακό/φιλικό/συγγενικό περίγυρο

• Απειλές (όπως σωματική ή άλλη βλάβη στον σύντροφο, τα παιδιά, την οικογένεια ή τους φίλους του συντρόφου, τον εαυτό του)

• Εξαναγκασμός

• Συμπεριφορές που στοχεύουν στην οικονομική εξάρτηση από τον θύτη

• Ζήλια / έλεγχος

• Δημιουργία ενοχών

• Υπονόμευση / σαμποτάζ της καριέρας του συντρόφου, των χόμπι και των ενδιαφερόντων του

• Χειραγώγηση και gaslighting

• Κατατρομοκράτηση / εκφοβισμός

• Φωνές και ξεσπάσματα θυμού

• Δημιουργία ενοχών στο θύμα αν αρνείται τη σεξουαλική επαφή

• Οι θύτες μπορεί να χτυπούν τη γροθιά τους, να πετούν πράγματα ή να καταστρέφουν (το θύμα αισθάνεται ότι θα μπορούσε να είναι ο/η επόμενος/η)

Ο κύκλος της βίας

Δημιουργία έντασης

Εξωτερικοί στρεσογόνοι παράγοντες όπως προβλήματα στη δουλειά, οικονομικές δυσκολίες, σωματικές ασθένειες ή απλώς κούραση

Έκρηξη

π.χ. προσβολές, χαρακτηρισμοί, χτυπούν τη γροθιά τους, κατηγορίες, απειλές

(συνήθως το θύμα εγκαταλείπει τον κακοποιητή σε αυτήν την φάση)

Συμφιλίωση

"honeymoon stage"

Ο θύτης μπορεί να ζητήσει συγγνώμη, να προσπαθήσει να διορθώσει τα πράγματα προσφέροντας δώρα και να είναι υπερβολικά ευγενικός, στοργικός και υποστηρικτικός.

Ηρεμία

Και τα δύο μέρη δίνουν κάποια εξήγηση ή αιτιολογούν. Ο θύτης μπορεί να επιρρίψει την ευθύνη σε εξωτερικούς παράγοντες, π.χ. οικονομική κρίση ή το αφεντικό του. Κάνει Gaslighting («Εντάξει τώρα, δεν έγινε και τίποτα. Υπερβάλεις.»). Πείθει το θύμα - «Ίσως, όντως, δεν ήταν και κάτι».

(το θύμα μένει, πιστεύοντας ότι δεν θα ξανασυμβεί)

Note:

• Η ψυχολογική κακοποίηση συνιστά τον πλέον αξιόπιστο παράγοντα πρόγνωσης μεταγενέστερης σωματικής κακοποίησης.

• Συνήθως προέρχεται από κάποιον που το θύμα εμπιστεύεται και αγαπά.

• ΠΟΤΕ δεν φταίει το θύμα

• Μπορεί να συμβαίνει με ‘χαμόγελα’ και ‘καλές προθέσεις’. (Τότε είναι που γίνεται αντιληπτή δύσκολα.)

• Οι άνθρωποι που κακοποιούν μπορεί να είναι πολύ γοητευτικοί.

• Η ψυχική κακοποίηση είναι, ως επί το πλείστον, αόρατη από την οικογένεια, τους φίλους αλλά και τους θεσμούς. Πολλά θύματα δεν αναζητούν βοήθεια διότι δεν εμπιστεύονται τους θεσμούς. Οι κακοποιητές υπολογίζουν σ’ αυτό.

• Οι θύτες όχι μόνο αποσείουν την ευθύνη που φέρουν αλλά κατηγορούν τα θύματά τους. Αυτό προκαλεί σύγχυση στο θύμα και το κάνει να αμφιβάλλει για τον εαυτό του και για το τι συμβαίνει.

• Δεν είναι απλό να φύγει το θύμα από τον κακοποιητή του έτσι ώστε να βάλει τέλος στην κακοποίησή του. Τα θύματα φοβούνται τόσο για την ασφάλειά τους όσο κι εκείνη των παιδιών τους.

• Η αναζήτηση υποστήριξης και η ενημέρωση μπορούν να βοηθήσουν. Υπάρχει μια τάση για πιο επιθετική συμπεριφορά όταν το θύμα προσπαθήσει να διαφύγει. Γι' αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναζητηθεί βοήθεια έγκαιρα.

• Η κακοποίηση ΚΑΙ μπορεί να σταματήσει, ΚΑΙ η υποστήριξη είναι διαθέσιμη